Hoe vertaal je duurzame ambities in concrete aanpak?

Ben van der Meer zet met vakgroep 'Duurzaamheid' waterschap en provincie op het juiste spoor

Het resultaat van het ‘Pact van Glasgow’ is vooralsnog niet meer dan een stap in de juiste richting. Want zes jaar na het Klimaatakkoord van Parijs is er nog een groot gat tussen droom en daad. We weten wat we willen, maar de weg daarnaartoe is volop obstakels. Want, hoe vertaal je duurzame ambities naar een concrete aanpak in projecten? Projectleider waterbouw Ben van der Meer legt uit hoe hij waterschappen en provincies met de vakgroep ‘Duurzaamheid’  op het juiste spoor zet.

Hij hoeft niet zo nodig op de voorgrond. Maar als het over duurzaamheid gaat, is Ben van der Meer (38) graag bereid zijn bescheidenheid even overboord te kieperen. Want de projectleider waterbouw bij RPS leeft letterlijk en figuurlijk voor een beter klimaat. Zo heeft hij bewust geen auto, reist hij niet met het vliegtuig, eet hij vegetarische en leeft hij minimalistisch. “Ik begrijp dat niet iedereen dit soort concessies wil doen. Toch zou ik graag zien dat mensen niet voor een weekendje shoppen het vliegtuig naar Barcelona nemen. Dus moeten er van hogere hand prikkels komen dat de andere kant op te sturen.”

Tijd dringt

Liever vandaag dan morgen, is het besef van Ben. Vanuit de klimaatwereld klinken al verontrustende reacties over het nieuwste rapport van VN-klimaatpanel IPCC. Uit dit rapport blijkt dat de opwarming van de aarde deze eeuw veel hoger kan uitpakken dan de in Parijs afgesproken 1,5 graad. Daarnaast zijn er onder andere zorgen over een versnelling van de opwarming en de stijgende zeespiegel. Eén van de populairste Netflix-documentaires van het moment: A Life On Our Planet van David Attenborough, toont met beelden aan hoe de flora en fauna in rap tempo achteruitgaat.

“In 2050 wil Nederland nul CO2-uitstoot en in 2030 willen we op de helft zitten. Voorlopig neemt de uitstoot nog toe, ondanks de genomen maatregelen. Er zijn dus drastischere maatregelen noodzakelijk om het doel te halen. Tegelijkertijd zie ik wel om me heen dat dit onderwerp leeft en de mensen op de werkvloer er ook écht iets aan willen doen”, schetst Ben toch nog een positief puntje.

De vraag is alleen: hoe? “Bij waterschappen en provincies  zijn er op beleidsniveau allerlei verdragen ondertekend, zoals het Klimaatakkoord, de Green Deal en het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Dat is goed en zorgt voor commitment. Maar als je ziet wat er in de dagelijkse praktijk van projecten mee gebeurt, dan is er nog veel te winnen”,  ervaart Ben.

Dilemma’s

Reden: de praktische invulling. “Duurzaamheid is zo’n breed begrip”, verklaart Ben. “Het blijft voor organisaties lastig de slag te maken van ambitie naar concrete doelstellingen waar je op operationeel niveau mee uit de voeten kunt. Dat maakt het er voor de projectleiders niet makkelijker op. Maar gelukkig zien we wel dat overheden druk bezig zijn met deze ontwikkeling.”

De projectleider waterbouw heeft dagelijks te maken met deze dilemma’s. Klanten als waterschappen en provincies vragen duurzaamheid uit als onderdeel van projecten. “Dat willen we binnen onze dienstverlening graag faciliteren. In eerste instantie hebben we hiervoor het thema duurzaamheid ondergebracht bij één specialist. Dat bleek in de praktijk niet goed te werken. Je kunt duurzaamheid niet als los onderdeel behandelen, het is een integraal aspect van ons werk. Iedereen moet er dus aan meewerken.

Kennis delen

Ben stak met een select team van collega’s uit de teams waterbouw, locatieontwikkeling, infrastructuur en omgeving de koppen bij elkaar. Het resulteerde in de oprichting van de vakgroep ‘Duurzaamheid’. Acht medewerkers met een sterke affiniteit met dit thema die exact op de hoogte zijn van wat er binnen projecten speelt. En belangrijk, integraal met elkaar duurzaamheid kunnen oppakken.

Maandelijks komen ze bij elkaar. Om ervaring te delen, maar vooral ook om kennis en duurzaamheidstools te ontwikkelen. “We hebben eerst een inventarisatie gedaan van welke behoefte er is binnen onze teams. Wat verwachten zij van de vakgroep? Wat speelt er met duurzaamheid? Wat verwachten klanten van ons? Hoe kunnen wij daarbij helpen?”

Ambities verwezenlijken

Ben vervolgt:  “We hebben besloten onze ondersteuning heel concreet te maken. Zo organiseren we bij aanvang van projecten brainstormsessies. Het is prettig dat we hierbij bijvoorbeeld met een tool als het Ambitieweb kunnen helpen om duurzaamheidsambities van een organisatie visueel in één oogopslag helder te maken”, ervaart de projectleider.

Hij vervolgt: “Het is de vertaling van het beleid van de opdrachtgever naar het project of programma. Bij een dijkversterkingstraject is bijvoorbeeld logisch dat je meer op materiaalgebruik focust dan op energieopwekking. Vervolgens bepalen we concrete maatregelen die je in het project toepast om de ambitie te verwezenlijken.”

Steenbestorting of hout?

Een maatregel kan volgens Ben bijvoorbeeld zijn om DuboCalc toe te passen. Een softwareprogramma voor het berekenen van de milieu-impact van grond-, weg- en waterbouwwerken. Deze tool kun je op twee manieren inzetten.

In de eerste plaats om je eigen ontwerpafweging te onderbouwen. “Stel er moet een oever vervangen worden, dan heb je een aantal varianten. Kies je voor een natuurvriendelijke oever, of maak je een stalen damwand? Doe je iets met steenbestorting of doe je iets met hout? Van deze varianten kun je allemaal de milieukosten (MKI) berekenen. Dit kan dan worden meegenomen als factor in de afweging.”

Aannemers uitdagen

In de tweede plaats gebruikt de vakgroep DuboCalc om aannemers uit te dagen bij aanbestedingstrajecten. Kan het duurzamer? Bijvoorbeeld met elektrisch materieel of door staal niet in China, maar in Luxemburg in te kopen. Dan staat daar weer een EMVI-korting tegenover.

“Mensen beseffen dat er iets moet veranderen, maar weten niet hoe. Aan ons als vakgroep de taak dit zo concreet mogelijk te maken en handvatten te bieden. Fijn dat ik vanuit mijn werk de kans krijg hier iets aan bij te dragen.”

Duurzaamheidsadvies?

Vanuit de markt neemt de vraag naar duurzaamheid toe. Onze duurzaamheidsspecialisten helpen u graag uw ambities naar een hoger niveau te brengen. Wij geven duurzaamheidsadvies in een divers scala van projecten. Van beleidsplannen, tot ontwerp en uitvoering. Meer weten? Kijk eens op de dienstenpagina over duurzaamheid.