Grip én zicht op duurzaamheid

Provincie Zuid-Holland zet toon bij renovatie bestuursgebouw

 

De provincie Zuid-Holland zet koers naar een herboren bestuursgebouw. Maar hoe laat je zien dat je duurzaam bezig bent? In gesprek met Hans Schouffoer, adviseur van het energietransitieteam, over het uitspreken, vaststellen en monitoren van duurzaamheidsambities.

Een eyecatcher is het zeker. Een verdiepingshoge ‘waterwand’ prijkt over de gehele breedte van het binnenterrein van het provinciehuis van Zuid-Holland. Het object zorgt samen met de waterpartijen voor een prettige sfeer en verkoeling in de zomer. Daarnaast heeft ze een rol in het overstemmen van het verkeersgeluid. Het provinciehuis bevindt zich namelijk op een van de drukste punten van Den Haag, aan het Malieveld, vlakbij de plaats waar de A12 de stad binnenkomt.

Energieneutraal

Een beetje reuring is Hans Schouffoer inmiddels ook wel gewend, althans in figuurlijke zin. Hij wijst op een aangrenzend gebouw C dat op het punt staat gerenoveerd te worden. Het pand heeft na wat omwegen de juiste koers te pakken naar een energieneutrale status. “We hebben een energieagenda opgesteld en vragen onze bewoners en bedrijven ook mee te denken en te werken aan een duurzame samenleving. Dan wil je natuurlijk zelf het goede voorbeeld geven. Het provinciehuis is bij uitstek dé plek waar we kunnen zien wat er mogelijk is”, steekt Hans van wal.

Kritisch

Om dat in kaart te brengen, is een verduurzamingsonderzoek uitgevoerd. Want, hoe weet je waar je met een gebouw staat ten opzichte van je duurzaamheidsambities? Hoe inventariseer je die ambities überhaupt? En wat leveren ze concreet op in harde cijfers? Hans: “Het bleek lastig te bewijzen dat we heel duurzaam bezig zijn en dat goed uit te leggen aan medewerkers, opdrachtgevers en anderen. Vanaf dat moment hebben we RPS benaderd ons daarin te begeleiden.”

Ambitieweb

De inzet van het ambitieweb blijkt een goede methode om de discussie te voeren en de ambities echt handen en voeten te geven. De toepassing biedt niet alleen een handreiking bij het bepalen van de duurzaamheidsambities en effecten, maar meet ook of de provincie ze überhaupt waar kan maken. Binnen het ambitieweb zijn een aantal pijlers benoemd, onder meer op het gebied van energie, materiaal, ruimte, leefomgeving en innovatie. Deze pijlers zijn vervolgens meetbaar gemaakt met behulp van gerenommeerde duurzaamheidsinstrumenten als: BREEAM, GPR Gebouw, EPC en WELL. “Per pijler zijn vinkjes gezet bij maatregelen die wel of (nog) niet in het plan aanwezig zijn. Dit leidt vervolgens tot een score”, legt Hans uit.

Pijlers

Met de projectgroep bezocht hij onder meer voorbeeldprojecten bij ASR Real Estate, Siemens en provincie Noord-Holland, die hun gebouwen recent duurzaam en gezond hebben gerenoveerd. “Dan zie je hoe wij scoren ten opzichte van hen en wat er in de praktijk ook mogelijk is. Dat inspireert en enthousiasmeert.” Het resultaat toonde aan dat de provincie op de pijlers energie, materialen, grondstoffen en innovatie nog een slag moest maken om de gewenste ambities te kunnen realiseren. “We maken bijvoorbeeld gebruik van een warmtenet dat gevoed wordt door een gasgestookte centrale.
Het nieuwe gebouw C beschikt straks net als de reeds gerenoveerde gebouwen over flexibele werkplekken.

Prettige werkomgeving

Uit de inventarisatie bleek dat die inwisselbaar is door zelf een put te slaan voor warmtekoudeopslag als CO2-vrije bron. Of straks de restwarmte uit de Rotterdamse haven in te zetten. Voordeel is dat we die ook nog eens kunnen koppelen met de overige gebouwen. Het ambitieweb stelt je in staat alles systematisch te bekijken. Zo konden we onze realiseerbare ambities zelfs met factor twee omhoog stuwen.” Valkuil daarbij is wel dat je als organisatie zo sterk op duurzaamheidsdoelstellingen focust dat dit ten koste gaat van de leefbaarheid in het gebouw. “Ons bouwteam heeft daarom de opdracht te zorgen voor een prettige werkomgeving. Hiervoor neem je gebruikers voortdurend mee in de keuzes die je maakt. Bijvoorbeeld door veel licht en materiaalgebruik. Je hoeft het niet Spartaans te maken”, verduidelijkt Hans met een glimlach.

Showcase

Uiteindelijk zijn uit het verduurzamingsonderzoek twee alternatieven naar voren gekomen. Bij de eerste variant voldoet de provincie aan de energie-eisen uit het bouwbesluit voor nieuwbouw. Bij de tweede variant wordt het gebouw energie- en CO2-neutraal en voldoet het zelfs aan de nieuwste energie-eisen voor gebouwen. Uit de resultaten bleek dat de investeringen vrijwel gelijk waren en het rendement bij variant twee hoger was. Zo laat de provincie een gebouw duurzaam voortbestaan met de duurzaamheidskaders voor nieuwbouw.

Energieleverend glas

“Een mooie bijkomstigheid is dat we innovatie binnen de provincie kunnen stimuleren door nieuwe manieren van energiebesparing en -opwekking uit te testen. Bijvoorbeeld door naast zonnepanelen met eigen kleine windmolens en energieleverend glas te werken. Ook willen we een aantal gevels of andere bouwdelen beschikbaar stellen aan innovatieve ondernemers met nieuwe methodes voor energiebesparing en -opwekking.” BREEAM-norm Het ‘nieuwe’ gebouw C is medio 2021 gereed en zal gebruikt worden als bestuurszetel, vergaderlocatie en ontmoetingsruimte. Tegelijk vormt ze ook een ‘showcase’ voor gemeenten en bedrijven in de regio bij energy-excellence renovaties van bestaand vastgoed. “Je kunt pas van anderen iets verlangen als je zelf het goede voorbeeld geeft en toont wat mogelijk is. We voldoen straks zelfs aan een goede BREEAM-norm*. Dat is het ultieme hergebruik”, besluit Hans.

Hans Schouffoer, adviseur energietransitieteam, in de Statenzaal van het provinciehuis van Zuid-Holland.