Hoe verwijder je chroom-6 van civiele kunstwerken?

Waalbrug proeftuin voor onderzoek naar meest veilige en efficiënte methode

Het verwijderen van de gevaarlijke stof chroom-6 van de Waalbrug is een stevige uitdaging. Rijkswaterstaat zoekt met hulp van de arbeidshygiënisten van RPS naar de meest veilige en doelgerichte methode. In dit artikel nemen we u mee naar deze dynamische speurtocht boven de Waal.

Het is misschien wel de meest gefotografeerde brug van Nederland. Een imposante staalconstructie van 36 meter hoog en 244 meter lang. Rijkswaterstaat wil tot 2028 zeker tachtig van dit soort objecten renoveren. Dat gaat niet zonder slag of stoot. De beheerder van de belangrijkste Nederlandse infrastructuur verwacht dat er op veel bruggen, sluizen en tunnels chroom-6-houdende verf is gebruikt. Ook de verf op de stalen constructie van de Waalbrug ontspringt de dans niet, constateerde Rijkswaterstaat op basis van onderzoek van RPS. Bij het renoveren van bruggen moet die verf er af. Rijkswaterstaat zoekt samen met RPS naar de meest veilige en doelgerichte methode om dit te doen.

Schuren, slijpen of stralen?

Het project bij de Waalbrug is het eerste grote object van Rijkswaterstaat waar grootschalig gewerkt wordt aan het verwijderen van chroom-6. De stof komt vrij bij het schuren, slijpen of stralen. De vraag is hoe een verflaag met de stof chroom-6 en lood het meest veilig en efficiënt kan worden verwijderd van dit soort omvangrijke bouwwerken. Om antwoord op die vraag te krijgen, heeft Rijkswaterstaat aan RPS gevraagd het effect van de verschillende verwijderingsmethoden van conservering te onderzoeken. Hierbij fungeerde de onderkant van de Waalbrug als proeftuin.

Besloten onderzoeksruimte

Medewerkers voerden in beschermende pakken verschillende verwijderingstechnieken voor chroom-6 uit. De arbeidshygiënisten van RPS hebben de blootstellingseffecten daarvan gemeten. Dit gebeurde in een besloten onderzoeksruimte. Er zijn ook technieken onderzocht die nog niet eerder aan bod zijn gekomen. De maximale concentratie aan blootstelling is heel nauwlettend in kaart gebracht. Hoeveel stof hangt er en in welke mate bevat die stof chroom-6 ? Tegelijkertijd is ervoor gezorgd dat verspreiding naar de omgeving uitbleef. Bijkomend voordeel hierbij was dat je in zo’n geconditioneerde omgeving zuivere meetresultaten krijgt. Externe factoren die van invloed kunnen zijn op de resultaten waren immers uitgesloten.

Inductiemethode

Het onderzoek vond plaats bij een van de onderbogen, dit om het verkeer zo min mogelijk te hinderen. Een deel van de stalen constructie van de brug is gereinigd en de verf is met droogstralen verwijderd. Op de randen van het grauwe staal zijn nog oude verflagen in verschillende kleuren te zien. Sinds de oplevering van de Waalbrug in 1936 zijn er tot elf verschillende lagen verf aangebracht.

Binnenin de onderzoeksruimte vonden de proeven plaats, waarbij de verf onder hoge druk is gestraald, met hitte is verwijderd of met een nat schuurpapiertje is weggeschuurd. Liefst twaalf verschillende technieken passeerden de revue. Vooral de methode met inductie bleek veelbelovend. Met een inductieapparaat in de hand wordt het staal van binnenuit verwarmd. Daardoor laat de verf los zonder dat deze verbrandt. Net als bij de losweekmethode waarbij er met een afbijtmiddel wordt gewerkt, komt er weinig tot geen stof bij vrij.

Twaalf technieken

Verder is er getest met speciale sponsen die bij het stralen zoveel mogelijk stof moeten opnemen. Ondanks de stofreductie ten opzichte van het droogstralen komt er ook bij deze techniek nog veel stof vrij. Op zulke momenten kunnen eigenlijk geen arbeidshygiënische metingen worden uitgevoerd. Dan worden de meetmethodes aangepast binnen een beperkte beweegruimte en wordt ter plekke bijgestuurd om toch tot goede resultaten te komen.

Van elk van de twaalf technieken heeft RPS een meetplan gemaakt, waarbij is gekeken naar de blootstelling aan chroom-6 en lood. Zowel binnen als buiten de doorwerkvoorziening. Aan de analysetechnieken verandert niets, maar binnen de wijze van monstername kun je variëren. Welk type meetkop en pomp gebruik je gezien de stofontwikkeling? Hoe lang kun je überhaupt meten? Waar plaats je de meetapparatuur?

Database

Rijkswaterstaat gebruikt de meetdata om een database op te bouwen. Aan de hand daarvan stelden zij samen met ProRail en Rijksvastgoedbedrijf een beheersregime op. Per type bewerking aan chroom-6-houdende conservering zijn de te nemen voorzorgsmaatregelen beschreven. Voor de zomervakantie heeft de minister van Binnenlandse Zaken dit document openbaar gemaakt. Het beheersregime chroom-6 is beschikbaar op het Arboportaal. Gaandeweg wordt het beheersregime uitgebreid op basis van metingen die nog volgen op andere chroom-6-houdende objecten. Om versterkende conclusies uit de metingen te trekken, is het opbouwen van een grote dataset vereist.

164 werkvlakken

Parallel aan het onderzoek naar de beste verwerkingsmethode wordt er inmiddels al een half jaar druk gewerkt aan de renovatie van de Waalbrug. De aannemer is bezig met het vervangen van het betonnen wegdek. Onder dit wegdek bevindt zich een stalen constructie waarin ook chroom-6 verwerkt is. Dit wordt met droogstralen verwijderd. Daarmee krijg je een ruwe ondergrond waarop de nieuwe conservering – een opgespoten aluminium zinklaag – goed hecht. De Waalbrug is hiervoor opgedeeld in 164 werkvakken, per week worden circa vier werkvakken aangepakt. RPS zet de seinen voor het volgende werkvak op groen als de ruimte op basis van luchtmetingen en visuele inspectie is vrijgegeven.

Veiligheidsprotocollen

De verwijderingswerkzaamheden aan het betonnen wegdek gebeuren onder een streng veiligheidsregime voor medewerkers en omgeving. Meter voor meter verschuift een luchtdichte werkruimte met afzuiginstallatie over de brug. Bij chroom-6 zijn nog geen specifieke veiligheidsprotocollen opgesteld. Voor deze stof wordt vaak ten onrechte teruggegrepen op het asbestregime. Bij asbest heb je niet alleen te maken met vezels, maar ook met heel andere stofeigenschappen en verspreidingsprofielen dan de stofdeeltjes waar chroom-6 inzit. Bij laatstgenoemde gaat het met name over de stofontwikkeling.
Reden om met belangstelling uit te kijken naar het vervolg van de route naar de ideale verwijderingstechniek voor chroom-6 die niet alleen veilig, maar ook doeltreffend is.

 

Meer weten over chroom6-onderzoek?

Door de schadelijke gezondheidseffecten van chroom-6 is de noodzaak voor het in kaart brengen van de blootstelling daaraan toegenomen. Onze arbeidshygiënisten stellen stellen de grootte van het risico vast en adviseren u over passende (bron)maatregelen. Hiervoor beschikken wij onder meer over een eigen geaccrediteerd laboratorium (RvA L192) voor de analyse van chroom-6 in verf- en luchtmonsters.

Naast luchtmetingen voeren wij veegmonsters uit om de vervuilingsgraad op de werkplek te bepalen. U krijgt binnen 5 werkdagen resultaat. Bij spoed kan dit zelfs binnen een dag. Kijk voor meer informatie op de dienstenpagina van  chroom-6.