Droogdokdeuren inspecteren in maritiem decor
Zeven bijzondere aspecten bij werk op voormalig marinewerf in Den Helder
Bij het inspecteren van de droogdokdeuren in de Oude Rijkswerf Willemsoord kom je oren en ogen tekort. Met projectmanager Peter Wiebes maken we een rondje over dit erfgoed en ontdekken zeven fascinerende aspecten die dit werk hier zo bijzonder maken. Een verhaal over Napoleon, duikteams en geavanceerde staaldiktemeters.
Wie over de Oude Rijkswerf Willemsoord wandelt, ziet aan de meer dan twee eeuwen oude gedenkstenen dat deze plek een bijzondere geschiedenis met zich meebrengt. Tweehonderd jaar geleden droeg Rijkswaterstaat de waterstaatswerken over aan de Koninklijke Marine, waardoor onderhoud aan de marineschepen hier mogelijk werd. In 1995 vertrok de Marine, en de gemeente begon met restauratie en plannen voor nieuwe culturele activiteiten op het 40 hectare grote terrein. Het resultaat is verbluffend, met een maritiem themapark vol interessante bezienswaardigheden en diverse ondernemers en nautische en culturele instellingen.
Inspecteren in pure nostalgie
De kunstwerkinspecteurs van RPS voeren er met duikbedrijf Hercules een inspectie uit van de bewaard gebleven droogdokdeuren (bateaux-portes). Opdrachtgever Willemsoord bv is van plan deze deuren van droogdok 1 en 2 weer volledig functioneel te maken en ze als schipdeur in te zetten voor de beide droogdokken. Vooruitlopend op het functioneel maken van deze deuren is het noodzakelijk om vanuit veiligheidsoverwegingen inzicht te krijgen in de conditie (dikte) staalafname van het materiaal.
We lopen met Peter Wiebes, projectmanager Civiele kunstwerken bij RPS, een rondje over het complex tijdens het inspecteren van de droogdokken en stuiten op zeven bijzondere aspecten die het werk hier voor hem en zijn collega’s zo fascinerend maken. “Dit is toch pure nostalgie. Zo’n drijvende deur, destijds door Jan Blanken Jansz ontworpen, is gewoon hele mooie techniek die we nu niet meer toepassen. Ze dachten er vroeger goed over na en het functioneerde allemaal prima.”
Napoleon was onder de indruk
Wist je dat de geschiedenis van de aanleg en bouw van de Rijkswerf ooit is begonnen met een bezoek van Napoleon Bonaparte. Hij was zo onder de indruk van strategische ligging van het stadje, de kwaliteit van de haven en de rede dat hij besloot er een grote marinewerf voor zijn vloot te bouwen. Onder Frans begon men met de uitvoering en dankzij de eerste Nederlandse koning, Koning Willem I, werden die Franse plannen later voltooid. Vandaar de naam Willemsoord. Het resultaat was de Willemsoord-werf, met een symmetrische opbouw en een focus op de zee.
Oorlogsschip uit 1876 in Dok 1
Voordat de droogdokdeuren van de oude (kleine) dok I geïnspecteerd worden, stuit je meteen op het stralende visitekaartje. Schroefstoomschip ‘Zijner Majesteits de Bonaire’. Bij de inspectie begeven de inspecteurs zich in een droogdok van ongeveer 95 meter lang, 25 meter breed en 4,5 meter diep. De fundering van de dokvloer bestaat nog uit een houten paalfundering waarop een houten rooster werd aangebracht. In de loop van de tijd is dit dok naar aanleiding van lekkages verkleind en voorzien van een betonnen vloer. Het dok kan worden afgesloten door een drijvende deur (bateau-porte).
Imposant nieuwe (groot) Dok
Op het zuidwestelijke compartiment van het complex kom je niet om de grote stenen (nieuwe) dok II heen. Ook dit dok dat stamt uit de periode 1858-1866 kan worden afgesloten door de drijvende deur. Dit dok werd ooit aangelegd in verband met de groei van de marine en het bijbehorende onderhoud. Voor de inspecteurs is de laagwerker een welkome aanvulling om het droogdok van ongeveer 120 meter lang, 25 meter breed en 7,5 meter diep te betreden.
Ballasttanks in ere herstellen
De drijvende deuren van dok I en II bestaan uit een 9-tal ballasttanks. “De afsluiters van de inwendige ballasttanks blijken niet meer goed te functioneren. Omdat de deuren ook voor Sail Den Helder gebruikt gaan worden, lopen gaan er straks veel mensen overheen. Dus wil je weten of ze nog veilig in gebruik zijn”, vertelt Peter.
Om daar achter te komen, zijn inspecteurs van RPS op hoogwerkers actief met het meten van de staaldiktes van die tanks. Zowel procentueel als absoluut. “Deze hebben een staaldikte van tien tot twaalf en een halve millimeter. Afhankelijk van de hoogte van het apparaat. Aan de hand van de metingen kunnen we een advies geven over de veiligheid en de haalbaarheid van het restauratieproces. Want uiteindelijk wil je die deuren weer veilig operationeel maken.”
Met de PECT door het zeewier
De staaldiktemeting van zowel de procentuele en absolute afname in millimeters van de stalen beplating gebeurt met de PECT (Pulse Eddy Currect Testing). Hiermee zetten de inspecteurs een deel van de deuren onder stroom en meten zij de dikte van het staal. “Je doet zo een trajectmeting over het staal over een grotere oppervlakte”, verklaart Peter. “Voordeel is dat je het zeewier en de aanslag die je ziet er niet af hoeft te halen. De PECT meet hier gewoon doorheen. Op basis van de eerste inspectie merken we dat het staal aan de binnenkant van de stalen damwand nog prima in de conservering zit.”
Met militaire precisie
Meer concreet. Hoe gaat zo’n staaldiktemeting met de PECT dan precies in zijn werk? Peter legt uit: “we kiezen strategisch een aantal meetlijnen waar we langs meten. De meetsonde meet een vastgesteld oppervlak met een vastgestelde onderlinge hart op hart afstand, waardoor we een ‘vlakdekkende’ meting krijgen van het gemeten traject. Het voordeel van deze meetmethode zit in het meten door de corrosie en maritieme aangroei heen, waardoor het arbeidsintensieve reinigen van het staal oppervlak niet nodig is. De metingen vergelijken we met de oorspronkelijke staaldikte waarbij we de resterende staaldikte en relatieve procentuele afname presenteren.
Eén-tweetje met duikteam
Bij het inspectiewerk aan de waterzijde werken de inspecteurs van RPS samen met het duikteam van Hercules. Zij hebben ’s ochtends al een inspectieduik gedaan bij een van de droogdokken. Daaruit concludeerden zij onder meer dat er bij meer dan drie meter diepte een aanzienlijke baggerlaag in de haven ligt. Voor wat betreft de coating is geconstateerd dat dit nog in redelijk goede staat is. In de middag meet het duikteam in samenwerking met de kunstwerkinspecteurs van RPS de staaldiktes aan de waterzijde.
Hulp bij een proactieve en risicogerichte aanpak van uw inspecties?
Als beheerder van civieltechnische kunstwerken wilt u uw beheer- en onderhoudsagenda op orde hebben. Wij zorgen niet alleen voor de inspectie van civiele kunstwerken. Ook adviseren we over passende herstelwerkzaamheden.
Met een team van inspecteurs, constructeurs, geo-deskundigen, arbeidshygiënisten, landmeters en eigen laboratoria. Alles onder één dak. Kijk voor meer informatie op inspectie civiele kunstwerken.
