APK voor bomen

Jasper Willemsen combineert boominspectie met ecologisch onderzoek


Mag een boom hol zijn? Vormen paddenstoelen op de stam een gevaar? Het zijn typisch vragen voor Jasper Willemsen, gecertificeerd boominspecteur en ecologisch adviseur bij RPS. Want er zijn altijd twijfels over de stabiliteit van een boom.

RPS-nieuws-boomveiligheid-jasper-willemsen
Adviseurs als Jasper Willemsen die gecertificeerd zijn als boominspecteur/controleur en ook direct ecologisch onderzoek kunnen uitvoeren zijn spaarzaam.

Tenzij… je hebt aangetoond dat je hebt voldaan aan de wettelijke zorgplichteisen. Er zijn ongeveer 15 miljoen straat- en laanbomen in Nederland die daaraan moeten voldoen. Eens per drie jaar moeten deze bomen gekeurd worden door een gecertificeerd boomcontroleur. Zeker op plaatsen waar regelmatig mensen lopen, verkeer voorbijraast, of waar de boom anderszins gevaar kan opleveren. De zorgplicht bestaat uit de controle op uitwendig zichtbare gebreken en het regelmatig onderhoud aan de bomen. Alle inventarisatiegegevens worden vastgelegd in een boomveiligheidsrapport.

Bomen keuren

Gemeenten houden de gezondheid van bomen nadrukkelijk in de gaten. Zoals ook op deze markante plek in de buurt van Rotterdam. Hier op de grens van stad en land geeft een reeks van 300 bomen, opgesteld in een lijnvormige structuur, een schilderachtige aanblik. Jasper kent alle bomen inmiddels van haver tot gort. Hij heeft ze in 2019 allemaal geïnspecteerd. Net als een APK-keuring voor je auto.

Er zijn verschillende manieren om z’n onderzoek uit te voeren. De meest gebruikte is de Visual Tree Assessment, kortweg VTA-controle. “Dit is een standaardcontrole”, verklaart Jasper. “In een paar minuten beoordeel ik de bomen. Mocht er iets mis zijn, dan laat de boom dat zien, want bomen liegen niet. Al moet ik daarbij wel de kanttekening maken dat je een boom nooit voor 100 procent als veilig kan bestempelen. Bomen blijven natuurlijke organismen. De natuur laat zich niet altijd voorspellen”, weet de boominspecteur.

Technisch vervolgonderzoek

Is er iets mis met een boom, dan volgt een technisch vervolgonderzoek. Hoe ziet het dood hout eruit? Is de wortelaanzet goed? Zijn er zwamaantastingen? Jasper toont zijn gereedschapskoffer: prikstok, houten hamer, boomdiameter en hoogtemeter. Rot hout ontkomt niet aan het geluid van de hamer. “Met de hamer sla ik op de bast, oftewel de buitenste laag van het hout. Zo controleer ik of het hout binnen de bast rot is en of er een holle ruimte in de boom is. Een doffe dreun is een goed teken, want dan zit er nog hout in. Een holle klank impliceert rot hout of een holte.”
Met de prikstok prikt Jasper vervolgens in de holle spleten en gaten om te kijken hoe ver het hout is ingerot. Met andere woorden: Hoeveel restwanddikte heeft de holle boom dan nog waarop hij kan blijven staan?

RPS-nieuws-boomveiligheid-jasper-willemsen

Digitale administratie

Soms stuit Jasper op ingerotte openingen waar vroeger kleine twijgen zaten. “De gaten zijn ingescheurd en juist dat laat zien dat het hout niet meer sterk is en flexibel. Dit is een boom waarbij niet binnen weken maar binnen dagen ingegrepen moet worden.”
Verder kijkt Jasper naar de omgeving van de bomen. “Mocht een boom omvallen, trekt hij dan de hele dijk mee? In hoeverre bestaat er dan een kans dat de dijk breekt.”

De administratie gebeurt voornamelijk digitaal. De gemeente ontvangt direct een link van welke bomen geïnspecteerd zijn. Met locatie en data erbij. Zo kunnen zij waar nodig direct ingrijpen zonder dat zij nog een week op een rapport moeten wachten. Daarnaast kan de gemeente het beheer en onderhoud hier sneller op inrichten, zodat dit veel efficiënter kan.
Jasper adviseert bomen goed in de gaten te houden. “Controleer ze elk jaar en houd ze gezond. Snoei dood hout weg. Kroon de takken een keer op als je merkt dat veel takken aan de zijkant of onder aan de stam zitten.”

Ecologische quickscan

Naast de boominspectie en -controles voert Jasper vaak ook meteen een ecologische quickscan bij de bomen uit. Zo inventariseert hij bijvoorbeeld of er een nest in de boom zit met beschermde vogelsoorten als de roek of houtduif. Ook vleermuizen staan bij hem op de radar. “Zeker bij zo’n lijnvormige boomstructuur is de kans reëel dat je op een verblijfsplaats van vleermuizen stuit. Dit kan een belangrijke verbindingsroute zijn voor dieren. Je hebt hier aan de ene kant een woonwijk en aan de andere kant een landelijk gebied met sloten. Bomen zijn geschikt voor vleermuizen als er holten, spleten en gaten inzitten. Je zal maar net een tak hebben met zo’n spleet die je eraf zaagt terwijl er een kraamkolonie van een vleermuissoort inzit. Je bent strafbaar als je een kraamkolonie vernietigt. Het is prettig dat ik alles in één onderzoek kan doen, zodat je niet nog een keer apart naar buiten hoeft.”

Ecologisch onderzoek

Adviseurs die gecertificeerd zijn als boominspecteur/controleur en ook meteen ecologisch onderzoek kunnen uitvoeren zijn schaars. Dat bewijs wordt geleverd als we parallel aan de bomenrij op de dijk langs een sloot lopen. Jasper inventariseert of er sprake is van beschermde diersoorten. Leeft er hier een heikikker of poelkikker? Bij het doorvoeren van dijkverzwarende toepassingen en weghalen van bomen gaan zij onherroepelijk de gevolgen merken. Daar wil je als gemeente adequaat op inspelen. “Meestal hoor ik overdag niet of er heikikkers in de sloot zitten. Dan kom ik ’s avonds terug.”

CLASSIFICATIE

Na een VTA-keuring kunnen bomen als volgt geclassificeerd worden:

1. Bomen zonder (geconstateerd) verhoogd risico
2. Risicoboom, waar na corrigerende ingreep een boom resteert zonder verhoogd risico
3. Risicoboom, waarbij nader onderzoek noodzakelijk is
4. Attentieboom, geen verhoogd risico, maar wel jaarlijkse controle noodzakelijk
5. Risicoboom: verhoogd risico geconstateerd, velling noodzakelijk

Meer informatie

Ecologisch inzicht begint bij de kennis van dier- en plantensoorten, bodem- en waterkwaliteit. Ecologisch onderzoek bestaat in allerlei soorten en maten. Daarom werken wij niet alleen met een breed scala van methodieken op dat vlak. Maar ook op het gebied van de analyse van de verzamelde gegevens.

Meer weten? Neem contact op met senior ecologisch adviseur Sanne Tummers of bezoek onze uitgebreide dienstenpagina over ecologisch onderzoek.