‘Vastgoed kan én moet meer betekenen voor onze gezondheid’

Lara Muller en Paul Roelofsen geven het goede voorbeeld

 

In een goed binnenklimaat functioneren mensen beter en presteren ze meer. Dat gegeven is al langer bekend, maar wordt nog spaarzaam gebruikt. Lara Muller, mede-oprichter en CEO van Blue Building Institute, en dr. ir. Paul Roelofsen, senior consultant binnenmilieu bij BAM Energy Systems brengen daar met hun visie en aanstekelijke drive verandering in.

Lara Muller en Paul Roelofsen in het Circl paviljoen.

“Nee, we hebben geen jus d’orange. Dat past niet in het concept.” Stellig en uiterlijk onbewogen geeft de serveerster antwoord op de vraag van Lara Muller, die dat op haar beurt wel weer kan waarderen. “Kijk, dat is putting your money where your mouth is”, zegt ze aan tafel van het Circl paviljoen, een volledig circulaire ontmoetingsplaats van ABN Amro. “Wij denken dat gezond leven een keuze is, maar dat is niet zo. Als mens zitten wij evolutionair zo in elkaar dat we de neiging hebben tot suiker. Met dit statement bewijst ABN Amro dat het duurzaamheid en gezondheid consequent binnen alle facetten van dit paviljoen doorvoert.

Kleur

Mens, milieu en gezondheid gaan daarbij hand in hand. Zo zijn alle materialen van het paviljoen herbruikbaar. Het isolatiemateriaal is verzameld uit zestienduizend oude spijkerbroeken van het ABN Amro personeel. Bij de productie van beton, een bekende vervuiler, is 35 procent CO₂-reductie gerealiseerd. Daarnaast is alles gemonteerd zónder één druppel kit, pur of lijm. Verder valt op dat binnen het ontwerp veel aandacht is besteed aan planten. “Wist je dat de kleur groen alleen al zorgt voor vijf procent concentratieverbetering?”, betoogt de in 2015 uitgeroepen finaliste van Vastgoedvrouw van het jaar.

Chronisch ziek

Met een internationaal track record als het gaat om duurzaamheid en maatschappelijk ondernemen in de vastgoedsector heeft Lara recht van spreken. Ze stond aan de basis van de duurzaamheidsstrategie van winkelvastgoedbelegger Corio (nu Klépierre) en maritieme dienstverlener Royal Boskalis Westminster NV. Ook was ze lid van de Hoge Stuurgroep van de United Nations Global Compact voor de Vastgoed en Bouwsector in New York. “We brengen negentig procent van onze tijd door in woningen, scholen en kantoren. Gebouwen hebben dus een enorme impact op onze gezondheid. Ik vind het onaanvaardbaar dat ze de leerprestaties van kinderen nadelig kunnen beïnvloeden. In 2030 is de verwachting dat veertig procent van onze bevolking chronisch ziek zal zijn. Daar moeten we op ingrijpen”, duidt Lara meteen haar ambities.

Het Circl paviljoen is een volledig circulaire ontmoetingsplaats.

Mens centraal

“De ruimte voor verbetering binnen de vastgoedwereld is groot”, merkt ook Paul Roelofsen. De binnenmilieu-expert van BAM Energy Systems loopt bijna dertig jaar mee in de utiliteitsbouw. Hij concludeert dat we de aandacht voor gezondheid een beetje zijn kwijtgeraakt. “Hoe dat kan? De ontwerpers en investeerders missen de tools om de effecten van gezond bouwen inzichtelijk te maken. Je kiest tijdens de engineersrit sneller voor wat makkelijk meetbaar en berekenbaar is. Dat leidt niet altijd tot de beste keuzes.”

Productiviteitsverbetering

Het was voor de kersverse doctor reden een promotieonderzoek te doen naar de invloed van het binnenmilieu op het welzijn en de prestatieverandering van mensen (zie kader). Paul ontwikkelde modellen die nauwkeuriger het verband leggen tussen omgevingsparameters, perceptie en prestatieverbetering. “De belangrijkste conclusie uit mijn onderzoek is dat veel organisaties gezondheid en welzijn nog steeds niet zien als strategie voor productiviteitsverbetering. De ziektekostenpremies en ziekmeldingen kosten bakken met geld. Reken maar eens uit wat het oplevert als een medewerker één procent beter functioneert. We kunnen op technisch vlak heel goed begroten en becijferen wat een gebouw doet op het gebied van efficiency, maar niet op de effectiviteit en productiviteit van de gebruiker. Dan kom je immers bij de mens uit.”

WELL

“Wat mij opvalt is het totale gebrek aan kennis bij meeste vastgoedprofessionals als het gaat om die menskant”, ervaart Lara. “Je moet je dan immers ook verdiepen in andere disciplines, zoals de medische wetenschap en psychologie.” Reden voor Lara om met twee anderen het kennisinstituut Blue Building Institute op te richten. Een ware incubator en aanjager voor het ontwerpen, bouwen en beheren van gezonde gebouwen met de mens als uitgangspunt. Inmiddels verenigt zij met deze not-for-profit organisatie adviesbureaus en universiteiten met vooruitstrevende (vastgoed)partijen als Ahold, Vesteda, BAM, AM RED en CBRE.

Eén van de zaken waar Blue Building Institute zich intensief mee bezighoudt, is de vertaling van de Amerikaanse WELL Building Standard (zie kader) naar de Europese situatie. Deze standaard neemt mensen als uitgangspunt en maakt gezondheid zichtbaar. Zij biedt de mogelijkheid een gezonde en vitale werkomgeving meetbaar aan te tonen en te garanderen door de uitgifte van een certificering. “Het mooie van WELL is dat er voor het eerst een dialoog ontstaat tussen engineers, artsen en biologen. Eén van de belangrijkste drijfveren van de grondleggers van WELL”, benoemt Lara één van de toegevoegde waardes.

Het nieuwe WTC Utrecht is het eerste WELL-gecertificeerd kantoorgebouw in Nederland.

Witte vlekken

Het nieuwe WTC Utrecht dat onlangs is opgeleverd, beleeft de primeur als eerste WELL-gecertificeerd kantoorgebouw in Nederland. Paul zit met zijn betrokkenheid bij de bouw eerste rang. “Vanaf de start zitten we met verschillende disciplines aan tafel. Zo worden knelpunten snel gespot en opgelost. Ook na oplevering wordt er uitgebreid getoetst en gemeten. Het WELL Building certificaat is daarbij écht een stok achter de deur”, ervaart de doctor, die zich net als zeventien andere mensen in Nederland WELL Accredited Professional (WELL AP) mag noemen.

Olievlek

Lara is ervan overtuigd dat de WELL-aanpak zich als een olievlek zal verspreiden en uiteindelijk alleen maar winnaars oplevert. Simpelweg omdat alles samenkomt in het thema gezonde gebouwen. “Een organisatie heeft maar één doel met een gebouw en dat is zo productief mogelijk zijn met de mensen die er in werken. Aan de menskant merk je al langer dat het belang van gezondheid en welzijn een enorme vlucht neemt. Kijk alleen maar naar het gebruik van appjes om je gezondheid te managen, de opkomst van kookboeken met superfood en de overvolle yogaklasjes. We zien rechtszaken tegen de Nederlandse overheid waarin zelfs de luchtkwaliteit als een soort mensenrecht wordt afgedwongen.”

Cocktail

Paul is van mening dat de techniek ons comfort, gezondheid, welvaart en welzijn heeft gebracht. Tegelijkertijd zijn er nog veel witte vlekken. “Neem comfort. We zijn erg geneigd dat als aparte schijfjes te bekijken: akoestiek, verlichting, luchtkwaliteit. Maar wat doet de cocktail nu? Wat is de interactie tussen geluid en temperatuur? Of tussen luchtkwaliteit en temperatuur? Daar is nog weinig over bekend, terwijl juist de cocktail bepaalt hoe wij dat met onze zintuigen ervaren.”

In het Circl paviljoen gaan mens, milieu en gezondheid hand in hand

Luchtverontreiniging

De bouwfysicus illustreert het met een voorbeeld. Hij schetst een situatie waarin de ene groep mensen in een schone en warme omgeving werkt met een relatief hoge luchtvochtigheid. De andere populatie bevindt zich in een koele ruimte met verontreinigde lucht die grenst aan het toelaatbare en een lage luchtvochtigheid. Uit onderzoek bleek dat werknemers toch de perceptie hebben dat de tweede ruimte prettiger en gezonder is.

Paul vertelt dat de luchthoeveelheden in gebouwen merendeels gebaseerd zijn op één type luchtverontreiniging en dat is de mens. “Kooldioxide (CO₂), uitgeademd door de mens, is nu eenmaal een makkelijk te meten indicator voor deze vorm van luchtverontreiniging. Maar de luchtverontreiniging wordt ook veroorzaakt door het gebouw, de inrichting en de installaties. Dan zou een indicator als TVOS (Totaal Vluchtige Organische Stoffen) bijvoorbeeld beter zijn. Neem daarnaast het licht radioactieve radongas dat vrijkomt uit de bodem en uit bouwmaterialen, zoals gips en beton.  We ademen het in en het komt diep in onze longen. Bij de dimensionering van ventilatiesystemen wordt met dit soort vormen van luchtverontreiniging geen rekening gehouden.”

Bewijs

Paul uit zijn zorg dat de meeste comfortonderzoeken vooral zijn gebaseerd op twintigers. Een hoogleraar omringt zich nu eenmaal met studenten, dus die stap is relatief eenvoudig gemaakt. Gevolg is dat daaruit de richtlijnen ontstaan waarop gebouwen worden ontworpen. “We zijn er dus niet op voorbereid dat we als gevolg van de vergrijzing langer doorwerken. Naarmate je ouder wordt, functioneren je zintuigen minder, evenals de receptoren in je huid, dus je gaat temperatuur anders ervaren. Je metabolisme en zweetcapaciteit nemen af waardoor eerder discomfort ontstaat dan bij jonge mensen. Veel gebouwen, inclusief de installaties, zijn daar niet op ingericht.

Besparen

Werk aan de winkel dus. Lara acht het kansrijk dat in 2030 veertig procent van onze gebouwde omgeving aan de criteria van gezondheid en welzijn voldoet. “Je merkt dat beleggers het urgentiebesef zien, dan kan het net als met de energietransitie snel gaan”, denkt ze. Het is dan wel van belang dat bedrijven zichtbaar maken wat de investeringen concreet opleveren. Unilever is een treffend voorbeeld. Onderzoek van de multinational toonde aan dat elke geïnvesteerde euro in de mentale gezondheid van medewerkers 10,44 euro bespaart.

Lara: “Zij hebben een aantal interventies gedaan bij de mensen op kantoor met stressreductieprogramma’s en -coaching. Hoe word je fysiek weerbaarder en mentaal bewuster van je keuzes? De resultaten zijn wetenschappelijk geborgd vergeleken met een controlegroep en dat leverde een besparing van het tienvoudige op. Voor Unilever is dat het startsein geweest serieus na te denken aan wat voor omgeving zij hun mensen blootstellen.” Dan is het tijd voor een drankje. De serveerster serveert groene thee. Zonder suiker.

WELL-certificaat

Een WELL-gecertificeerd gebouw richt zich op de volgende zeven aspecten: lucht, water, voeding, licht, vitaliteit, comfort en een gezonde geest. Het WELL-certificaat is de enige standaard ter wereld voor gebouwen en organisaties die een gezonde en vitale werkomgeving garandeert en wint snel terrein in heel de wereld.

Uit het proefschrift ‘Modelling relationships between a comfortable indoor environment, perception and performance change’ van Paul Roelofsen blijkt dat:

• Er modellen zijn te maken die een betere voorspelling doen en een betere relatie leggen tussen binnenmilieu en de prestatieverandering van medewerkers;
• Ontwerpbeslissingen beter zijn te onderbouwen en berekenen op basis van reeds
• Ontwerpers binnen hun operationele gereedschappen nog geen gebruikmaken van deze kennis;
• Gebouwgebruikers kansen laten liggen door potentieel rendabele investeringen in het gebouw niet te doen.