Urgentie ontbreekt bij vervanging asbestdaken

‘Snel schakelen en aan de slag’

‘Onrust over asbest Leemanstraat’, ‘Veel meer asbest dan gedacht in Klundert’, enkele krantenkoppen van de afgelopen tijd. Asbestdaken zijn geregeld in het nieuws en dat is niet verwonderlijk als je Tim Holtel van RPS mag geloven. In de nieuwe uitgave van Bouw en Toezicht doet hij zijn verhaal. “Er is werk aan de winkel.”

Sinds 1993 mag er in de bouw geen asbest worden gebruikt. Eind 2024 zijn ook bestaande asbestdaken verboden. Ook al klinkt 2024 best ver weg, gemeenten doen er goed aan om snel een inventarisatie te maken van de bestaande daken. In Nederland ligt er naar schatting nog zeker zo’n tachtig tot honderd miljoen vierkante meter dak met asbest, vertelt Tim Holtel, teamleider Landmeten en Geo-informatie bij RPS advies- en ingenieursbureau. “Asbest is ooit in zwang gekomen omdat het goede brandwerende eigenschappen heeft. Daarnaast is het een relatief goedkoop product en het isoleert goed. Asbest genoot voor en na de oorlog een grote populariteit omdat er behoefte was aan snel gebouwde woningen.”

Gezondheid

Asbest is dus goed bewerkbaar en goedkoop. Grote hoeveelheden tref je vooral aan in de agrarische sector zoals bij stallen voor veeteelt. Maar asbest is ook een gevaarlijk goedje. “Als je een asbestdak met rust laat, is het in principe niet gevaarlijk,’ schetst Holtel. “Wat je wel ziet, is dat als de levensduur van het dak vordert dat er een bepaalde mate van verweerdheid op gaat treden. Onder invloed van wind worden asbestdeeltjes dan in de lucht geblazen. Die komen in hoge concentratie vrij op het moment dat je asbestplaten gaat zagen. Dan kun je niet zonder bescherming doen.”

Verbod

Want per jaar overlijden naar schatting 1.400 mensen aan asbestkanker. Gelukkig worden de risico’s van asbest door de overheid en bedrijven steeds meer onderkend. Een goede maatregel is dan ook dat na 2024 asbestdaken verboden zijn. En dat heeft een flinke impact, ziet Holtel. “De markt is er niet klaar voor. Dat heeft te maken met de capaciteit van de aannemers en de dakdekkers. Die kunnen in korte tijd niet zoveel daken vervangen.”

Maar om de achterstand van de vervanging van asbestdaken alleen bij dakdekkers en aannemers te leggen, gaat wat ver. Holten “Ook een deel van de gemeenten blijft helaas nog achter. Veel gemeenten hebben andere zaken hoger op de agenda staan. Gemeenten hebben veel taken vanuit de Rijksoverheid op hun bordje gekregen, en dit is er één van. 2024 lijkt dan ver weg, maar dat is niet zo.”

Asbestinventarisatie

RPS is dagelijks bezig met asbestinventarisaties voor gemeenten. “Zo’n inventarisatie is de eerste stap die je moet zetten. Gemeenten hebben met een inventarisatie iets in handen om de omvang goed in beeld te krijgen. Daarna moet je bewoners en eigenaren aan gaan schrijven en vervolgens moeten die worden bewogen om het dak te gaan vervangen.”

Bouw en Woningtoezicht en dan specifiek de afdeling vergunninghandhaving is verantwoordelijk voor het asbestvraagstuk, schetst Holtel. “We vragen bij gemeente basisinformatie op. We maken een kaart met een hoog detailniveau waar alle objecten op staan. Met fotogrammetrische software zijn we in staat om van de luchtfoto’s een driedimensionaal model te creëren. We maken op de computer eerst een GIS-analyse en dan een afweging met onze collega’s asbestdeskundigen of een dak daadwerkelijk asbestverdacht is. Het beeld wat een operator ziet, kun je heel goed vergelijken met het 3D-beeld vanuit een luchtballon op tien of vijftien meter hoogte.”

Verdachte daken

Op zich is het herkennen van een asbestdak niet lastig, maar dan heb je wel de juiste expertise nodig. Veel golfplaten zijn gewoon van plastic en heus niet altijd van asbest. Aan de textuur en de kleurstelling is te zien of het om een asbestdak of een kunststofdak gaat. Experts van RPS maken vervolgens een voorselectie van verdachte daken. De luchtfoto’s zijn gekoppeld aan andere (open) geodatasets, zoals de kadastrale kaart, de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) en het Basis Register Adressen en Gebouwen (BAG). Dit maakt dat de expert alle objecten jonger dan 1993 als niet asbestgevaarlijk kunnen markeren.

Holtel: “Die gebouwen zijn dan alvast asbestvrij. Er blijft een restant over. Van negentig procent kunnen we uiteindelijk aangeven of het asbestverdachte daken zijn. Voor het restant geldt dat er een terreininventarisatie plaatsvindt.”

Vervolgtraject

Het ontmantelen van de daken ligt niet bij RPS, maar gaat naar externe partijen. Dat kan soms een samenwerkingspartner zijn van RPS, maar doorgaans is het een lokale aannemer. Wel een met de benodigde papieren. “In de praktijk zie je helaas nog steeds dat er niet gekwalificeerde partijen – zoals kleine aannemers – rondlopen die asbest er wel even bij doen.
Regel nummer één is: ‘Je hebt écht goede beschermingsmaatregelen nodig.’

Onze experts die monsters nemen, komen in witte pakken en zetten alles af. Dat is niet voor niets. Het grootste probleem met asbest is dat gezondheidsproblemen zich pas na tien of twintig jaar manifesteren. Het gevaar en gevolg is dus niet direct zichtbaar.”
“Maar de mensen weten heus wel dat asbest geen gezond product is, vertelt Holtel. “Alleen hoe ongezond het is en wat het precies is en over zoiets als incubatietijd daar is onwetendheid over.”

Tips voor  gemeenten

Holtel heeft een duidelijke tip voor gemeenten. “Begin op tijd, de asbestinventarisatie is de eerste stap. Als je kijkt naar de totale kosten dan is een inventarisatie marginaal qua investering. Wees je bewust van de urgentie en ook van het feit dat als je pas over een aantal jaar gaat saneren dat je dan niet de enige gemeente bent. Want dan zijn er heel veel gemeenten mee bezig, de aannemers kunnen het aanbod dan niet aan. Snel schakelen en aan de slag is het motto.”

Ook staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) sluit zich bij de woorden van Holtel aan. Van Veldhoven: “Het is simpel: asbest is een grote bedreiging voor onze gezondheid en we moeten er van af. Het verbod op daken met asbest na 2024 staat nu. Dat betekent helderheid voor iedereen en de hoogste tijd om vandaag nog met saneren te beginnen.”

In 2015 is ongeveer 7 miljoen vierkante meter gesaneerd, in 2016 bijna 10 miljoen vierkante meter en in 2017 10,8 miljoen. In 2018 komt dit getal waarschijnlijk op meer dan 12 miljoen vierkante meter uit.

Meer informatie

Meer weten over de mogelijkheden om uw asbestdaken snel en deskundig  in beeld te brengen. Bekijk hier de mogelijkheden.