Recept voor brandveilige gebouwen

Proactief aanpakken en beheersen van de risico’s

Voor woningcorporaties is het een uitdaging al hun complexen brandveilig te krijgen én houden. Havensteder gooide het roer om. Ze bedacht met RPS advies- en ingenieursbureau een recept voor het proactief aanpakken en beheersen van de risico’s.

Het is spitsuur bij appartementencomplex Oostmolensteyn. Een aantal zestigplussers parkeert hun scootmobiel in het voorportaal van hun domicilie in de Rotterdamse wijk Kralingen. Als het gaat om het brandveilig maken en houden van gebouwen levert het stallen van dit vervoersmiddel vaak een probleem op.

Zo komt het wel eens voor dat een scootmobiel de vluchtroute blokkeert. Ook bestaat de kans dat de kunststofdelen vlam vatten bij ontbranding. Het leverde Havensteder onlangs een aanschrijving van de gemeente op. Inmiddels is er bij de ingang van Oostmolensteyn een apart compartiment gemaakt waar de scootmobielen veilig geparkeerd kunnen worden.

Stevige klus

Het is een treffend voorbeeld van hoe processen bij Havensteder in het vervolg niet meer moeten gaan, vinden ze bij de woningcorporatie. “Want als je wordt overvallen door dit soort incidentele aanschrijvingen loop je continu achter de feiten aan”, weet Linda Peters, adviseur programma en innovatie bij Havensteder.

Met een proactiever beleid voor het bepalen, beheersen en aanpakken van risicogebieden wil de woningcorporatie aanschrijvingen voortaan voor zijn. Een stevige klus als je praat over een portefeuille van circa vijfenveertigduizend woningen en tienduizend bedrijfsruimten verdeeld over ruim zestienhonderd complexen.

Bepalen risicogebieden

Veel van die gebouwen stammen uit de jaren zestig en zeventig. “Als je die eisen voor brandveiligheid afzet tegen wat nu de norm is, kun je ervan uitgaan dat de panden op bepaalde onderdelen niet voldoen”, weet brandveiligheidsadviseur Nelius Arends van RPS.

“Dat los je niet in één keer op. Je moet dat risicogericht benaderen door te prioriteren. Uitgangspunt daarbij is dat bewoners bij brand het gebouw tijdig kunnen verlaten.” Havensteder start met brandveiligheidsonderzoeken (brandveiligheidscans) in de gebouwen waar uit eigen bureauonderzoek is gebleken dat er evidente brandveiligheidsrisico’s zijn, of kunnen ontstaan.

Brandveiligheidscan

“Op portefeuilleniveau hebben we vanuit al onze databestanden eerst zelf een risico-inventarisatie gedaan”, legt Linda uit. De woningcorporatie combineert hiervoor bouwkundige aspecten met de kenmerken van de (kwetsbare) bewonersgroepen die in het complex wonen. Dat levert een volgorde in risico op van hoog naar laag.

Voor complexen met de hoogste score voert RPS als eerste een brandveiligheidsscan uit. Een stappenplan om de specifieke risico’s in kaart te brengen. “Je bekijkt hoe de vluchtwegen geordend zijn en de compartimentering eruit ziet. Die toets je en daar geef je een waardeoordeel over”, zegt Nelius.

Zo krijgt Havensteder op een schaal van één tot negen inzicht in de risico’s als zij geen maatregelen treft en wat de restrisico’s zijn als dit wel is gebeurd en voldoet aan de wetgeving. “Op portefeuilleniveau hebben we aannames gedaan, nu weten we per gebouw wat er exact speelt”, aldus Linda.

Beheersen risicogebieden

Havensteder kan op basis van die risicoclassificering op gebouwniveau gerichter een beheerplan opstellen. Linda: “Je brengt de risico’s in beeld en komt met een plan van aanpak hoe je die risico’s wegneemt, of laat zien welke je voorlopig wel acceptabel vindt en waarom. De risico’s die het meest urgent zijn, pakken we meteen op. De minder urgente kunnen we bijvoorbeeld ook volgend jaar uitvoeren bij een geplande onderhoudsbeurt.”

Verantwoordelijkheid nemen

Havensteder houdt de gemeente op de hoogte van de bevindingen en de te nemen maatregelen “Hiermee wordt bij de handhavers de noodzaak weggenomen ons aan te schrijven. Wij nemen hierin nadrukkelijk de verantwoordelijkheid. Intensiveren de relatie met bevoegd gezag door nadrukkelijk het gesprek met ze aan te gaan”, vertelt de adviseur programma en innovatie, voor wie de wet- en regelgeving altijd ten dienste moet staan van de veiligheid en geen doel op zich moet zijn.

“We willen daar pragmatisch mee omgaan. Benaderen brandveiligheid niet alleen vanuit de techniek, maar ook vanuit de bewoner. Soms gaan de maatregelen bij een aanschrijving ver. Als je het risicogestuurd onderbouwd heb, is een deel van de maatregelen in onze ogen ook voldoende om de veiligheid te waarborgen. Zo houd je geld over om elders datzelfde doel te bereiken.”

Uitdaging

Nelius: “Je laat zien dat je het echt doet voor de veiligheid van de bewoners en niet alleen om alle voorschriften van de wet- en regelgeving af te vinken.” De zienswijze van Havensteder past bij de ontwikkeling rondom de zorgplicht en bijbehorende onderzoeksplicht. Van handhaven naar het zelf aantonen dat een pand niet voldoet.

Woningcorporaties schuiven daardoor steeds meer op naar een rol als regievoerder binnen een netwerkorganisatie. Om dat credo in de toekomst volledig te benutten, ligt de belangrijkste uitdaging in het borgen en managen van data. Linda ziet hierbij een grote rol weggelegd voor ICT. “Met goede programmatuur willen we de informatie op zodanige wijze opslaan dat alle netwerkpartners inzicht krijgen in de actuele status van een gebouw.”

Aanpak risicogebieden

Havensteder neemt de brandveiligheidsmaatregelen na het uitvoeren van een brandscan op in de meerjarenonderhoudsbegroting of laat ze in datzelfde jaar nog uitvoeren. Maar hoe goed je het wettelijk en gebouwtechnisch ook voor elkaar hebt, je blijft altijd afhankelijk van het gedrag van de gebruikers.

“Mensen blijven langer thuis wonen. Er zijn meer zorgbehoevenden aangewezen op corporatiewoningen. Wij zien die problematieken en daarmee de risico’s toenemen. Verzekeraars wijzen ons daar ook op”, ervaart Linda. “Het kost de maatschappij veel geld.”

Voor Havensteder reden om te kijken naar technologische ontwikkelingen, zoals innovatieve brandblusapparaten. “Ik zie het in de toekomst bijvoorbeeld voor me dat brandrobots de brandblussers vervangen. Je krijgt dan een soort van mobiele sprinklers die zelf de hittebron herkennen en er naartoe gaan. Als je slim wil beheren moet je creatief zijn. We dagen leveranciers in de toekomst dan ook graag uit met ons mee te denken over dit soort innovatieve oplossingen.”

Bekijk het artikel

Lees het complete artikel “Recept voor brandveilige gebouwen” in het Vakblad Arbo.