Passen en meten in Transwijk

Uitdagende maatvoering voor ondergrondse busbaan

Werken aan een betere infrastructuur in hartje Utrecht. Als hoofdmaatvoerder geeft Lars Suchý van RPS richting aan de vrije busbaan door Transwijk. Gevarieerd en nuttig werk voor mens en milieu.

“Hi Marc, hoe staat het met de wapening?” “Goedemorgen Johan, goede vakantie gehad?” Wie niet beter weet, zou denken dat een vriendenteam uit de 5e klasse van de zondagamateurs zich tussen het voorbijrazende verkeer in hartje Utrecht heeft verzameld. Hoofdmaatvoerder Lars Suchý van RPS groet, adviseert en controleert.

Er wordt hard gewerkt aan de vrije busbaan door Transwijk. Om de bussen van Vleuterweide naar Centraal Station (en andersom) een snelle doorgang te verlenen, worden twee onderdoorgangen gerealiseerd, één onder het 5 Meiplein en één onder het Anne Frankplein.
In de toekomst rijden bussen op deze pleinen in een verdiepte bak onder de grond. Het overige verkeer rijdt boven de grond. Aantrekkelijk openbaar vervoer is nodig, want het aantal inwoners in Utrecht groeit. Daarmee wordt het almaar drukker op de Utrechtse wegen.

Maatvoering

Met zijn 50 jaar is Lars inmiddels een doorgewinterde maatvoerder. Opgeleid als international professional land- en watermanagement. Daarna in 1995 bij RPS in het vak van landmeten gerold. Al zijn de werksporen nog niet van zijn gezicht af te lezen. Maatvoering houd je jong? “Zeker, als je zo’n leuk en gevarieerd werk hebt”, lacht Lars. En afwisselend is het hier aan de voet van het Centraal Station van Utrecht. Van voorbereiding tot ontwerp en uitvoeringsfase en van revisie tot aanlevering en oplevering. Zet Lars in de steigers en het komt wel goed met de civiele bouw van de twee tunnels, is de gedachte die we op de werkvloer proeven.

Total Station

Terug op zijn kantoor herinneren de papieren ontwerptekeningen aan de muur er aan hoe het hier in Transwijk in 2016 begon. Tekeningen die Lars eerst digitaal transformeert naar de juiste schaal en locatie. Hij maakt van de tekeningen zogenaamde driedimensionale polylijnen. Buiten kan hij die met zijn Total Station en bijbehorende software uitzetten en inmeten. Op basis daarvan gaan de aannemers aan de slag met de uitvoering.
Als een deel is opgeleverd, meet Lars het in voor de revisie. “De aannemer moet immers kunnen aantonen aan opdrachtgever – de gemeente Utrecht – dat het werk goed gebeurd is”, verklaart Lars. “Bijvoorbeeld dat het beton op die specifieke plek in de juiste dikte en hoogte gestort is. Of dat op die plek de wapening erin zit.”

Voorbereidend werk

Voor Lars begon het voorbereidende werk in Transwijk met een inventarisatie. Eerst moest namelijk in kaart worden gebracht hoe de aansluitingen van de nieuw te realiseren busbaan aansluiten op het bestaande werk. De ontvangen tekeningen van de gemeente waren verouderd en op 3D-gebied minimaal. “Ik ben daarom gestart met het uitvoeren van een aanvullende 0-meting. Binnen de werkgrens breek je alles eruit, maar je wilt het nieuwe ontwerp vervolgens wel zo netjes mogelijk laten aansluiten op de bestaande infrastructuur. Als de aansluiting van de kruising in het werkgebied bijvoorbeeld een meter lager komt, dan kom je niet uit met de afwatering. Dus zijn alle aansluitingen overal gemeten en aan de hand daarvan is het ontwerp bijgesteld. Zo zijn er her en der nog wat wegen getild en hebben we sommige plekken laten zakken”, aldus de maatvoerder.

Belangrijk aandachtspunt? Onder de projectlocatie ligt een hoofdader van de stadsverwarming. Een buis van 1,5 meter diameter en 2 meter dekking. De nieuwe tunnel ging daar dwars doorheen. Dus de buis moet verplaatst worden. “Je hebt het dan over een gat van vier meter diep en zit ruim onder het grondwaterpeil. Om dit allemaal in goede banen te leiden zetten we tijdelijke damwanden in de grond”, weet Lars.

Maatvoering 5 Meiplein

Terwijl bij het Anne Frankplein de grondwerkzaamheden nog in volle gang zijn, zijn de contouren van de ondergrondse tunnel bij het 5 Meiplein al zichtbaar. Voor Lars zijn dit soort projecten de krenten uit de pap. “Je hebt te maken met alle facetten van droge en natte bouw. De grootste uitdaging tot nu toe? Dat is de maatvoering onder en in de tunnels bij het 5 Meiplein goed te krijgen. De eerste zorg is controleren of de onderwaterbetonvloer op de juiste diepte ligt.”

De grondslag – een groep door metingen aan elkaar gerelateerde vaste punten – moet dan van boven naar beneden worden gebracht, zodat je die vloer kan inmeten. “Uiteindelijk is aan het begin en einde van de tunnel een stuk van de damwand weggebrand. Daarmee konden we de grondslag van buiten beter aansluiten op onderin. Die stond slechts op één mm afwijking.”

Uitzetten

Voor de bouw van dit project geldt een tolerantie van 2 centimeter op het betonwerk. ”Zowel bij het uitzetten, inmeten en de bouw blijf ik binnen die marge. Je hebt echter te maken met niet-beheersbare factoren. De damwanden zet je netjes uit op één lijn, maar soms kom je in de ondergrond een zandbank of oude boomstronk tegen. Dan moet je toch terug naar de tekentafel.”

Lars vertelt dat ze bij de pompkelder de damwand er met moeite inkregen. Er was een obstakel in de ondergrond. “Je gaat dan niet twaalf meter graven. Met de deksels en de toegangsluiken van de brandweertoegang kwam ik niet uit. Ik heb vervolgens een nieuw concept bouwtekening gemaakt van dat deel. Die gaat vervolgen terug naar de constructeur en ontwerpafdeling. Zij kijken of dit voldoet aan hun druksterkte en zullen daarop eventueel extra wapening moeten aanbrengen als het een halve meter breder of langer wordt. Behalve je betonmaat moet je dan ook je staalwerk aanpassen. Door hier tijdig op te anticiperen, kun je de inkoop van extra grondstof hierop aanpassen.”

Miljoenenproject

De verantwoording voor een dergelijk miljoenenproject is groot. Hoofdaannemer BAM is de opdrachtgever van RPS en zorgt dat alles binnen de kosten blijft. Maakt Lars een fout, dan ben je niet met een paar extra tientjes klaar. Het kan al snel oplopen tot enkele tientallen of zelfs honderden duizenden euro’s. Voelt dat als extra druk? “Vroeger had ik daar meer moeite mee, nu niet meer. Je controleert waar je mee bezig bent, liefst dubbel. Heb hier ook wel kleine foutjes gemaakt, daar hebben ze hartelijk om gelachen. Er komen hier bijvoorbeeld in totaal 1200 relingankers, voor het vastzetten van de reling op de tunnelwand. We kwamen er tijdens de controlemeting achter dat ik een relinganker verkeerd had overgezet naar mijn uitzetbestand. Die zullen ze er dus weer opnieuw in een andere lijn moeten inboren. Tja, sorry….”

Succesfactor

Lars bestempelt de onderlinge communicatie als succesfactor. Buiten kent hij bijna iedereen bij naam. Met enkelen heeft hij bij eerdere projecten ook al samengewerkt. “Je stapt dan makkelijk op de uitvoerders af. Wat is voor jou het makkelijkste werkbaar? Hoe gaan we maatvoeren? Je weet wat de wensen en behoeften zijn. Neem de gaatjes die ik boor en de schroefjes die ik erin sla. Ik laat de schroefjes er altijd 3 mm bovenuit steken, zodat de timmerlieden er hun touwtje omheen kunnen draaien en spannen. Dat gebruiken zij dan weer om de wapening of de bekisting te kunnen richten. Zoiets doe je in goed overleg.”

Verkeersveiligheid

Zo werkt Lars mee aan een voor Utrecht waardevol traject waarbij een betere verkeersstroming, beter milieu en verkeersveiligheid centraal staat. “Je maakt het busvervoer aantrekkelijker. Daarnaast werken we aan het elektrificeren van de toekomst. Zo maken we de tunnel bij het 5 Meiplein alvast geschikt voor een toekomstige trambaan. En belangrijker: het wordt straks veiliger voor fietsers. Er gebeurden best veel ongelukken met fietsers bij de voormalige rotondes. Ze hadden in principe voorrang, maar kregen dat zelden of nooit.”