Maassluis laat zich niet verrassen

Behoud en veiligheid kademuren door scherp toezicht.

Het beheren en onderhouden van bijna drie kilometer aan kademuren is voor elke gemeente een complexe opgave. Uit recent onderzoek onder gemeenten met een historische binnenstad blijkt dat veel kademuren er slecht aan toe zijn terwijl er nauwelijks budget gereserveerd wordt voor herstel en onderhoud. Er is sprake van een financiële tijdbom. Wethouder Huub Eitjes en beheerder civiele techniek Marc van der Leeuw-Damee van de gemeente Maassluis, hebben dit probleem tijdig onderkent.

Wie voor het eerst de historische binnenhaven van Maassluis binnenloopt waant zich voor even in een pittoresk Frans havendorpje. Aangemeerde museumschepen omringd door monumentale panden houden de herinnering aan wat ooit een bedrijvig vissersdorp was levend. De bouw en stijl van de kades is oud. Het is er Maassluis veel aan gelegen dat deze uitstraling voor het straatbeeld behouden blijft. Maar is de veiligheid dan wel gegarandeerd? Het AD publiceerde eind vorig jaar een onderzoek onder 13 gemeenten waaruit blijkt dat dat de kademuren in steden met een historische binnenstad veelal in slechte staat verkeren. Zijn bij Maassluis de alarmbellen gaan rinkelen? “Voor ons was dat geen verrassing”, zegt wethouder Huub Eitjes, die onder meer kades in portefeuille in beheer heeft. “Gemeenten hebben de afgelopen twintig jaar geïnvesteerd in groei door woningen, scholen en winkelcentra te bouwen. Onderhoud aan kademuren heeft dan even wat minder prioriteit. Vaak is dit nog niet structureel in beheersplannen en investeringsbudgetten opgenomen.”

Inhaalslag

Veel gemeenten hebben een inhaalslag te maken als het gaat om het beheer van kademuren. Maassluis maakt sinds vier jaar beheerplannen voor vijf jaar. Daarin beschrijft de gemeente gedetailleerd de inspecties en het benodigde onderhoud. Voor Marc van der Leeuw-Damee is dat niet meer dan logisch. “We hebben 2,7 kilometer aan kademuren en de totale vervangingswaarde is ruim 52 miljoen. Als je ineens alles moet vervangen ben je failliet. Ik vergelijk het altijd met het beheer van een wagenpark. Stel je hebt duizend auto’s die tien jaar meegaan. Dan moet je er elk jaar honderd vervangen. Dat is goed beheer”, weet de beheerder civiele techniek.

Bewuste keuzes

Maassluis beschikt over 26 kademuren die jaarlijks nauwkeurig worden nagekeken op basis van levensduur, visuele inspectie, schouw en deformatiemetingen. “Ouderdom is een eerste signalement, schade het tweede. Op basis daarvan gaan we nader onderzoek doen. Daarbij kijken we bijvoorbeeld specifiek naar zaken als paalfunderingen en zettingen”, legt Marc uit. “Prioriteit één is veiligheid, en twee het historisch besef”, vult Huub aan. “De binnenhaven moet er esthetisch mooi uitzien, maar we maken bewuste keuzes met welke kwaliteit we gaan vervangen. Gebruik je metselstenen of basaltblokken die duurder maar duurzamer zijn.”

Heiwerkzaamheden

Maassluis zet in op gefaseerd planmatig onderhoud. Zij behoedt de binnenstad voor één grote open hartoperatie die de gemeente niet alleen veel geld kost, maar ook de economische vitaliteit van de ondernemers op de proef stelt. Daarbij ontkomt Maassluis er niet aan steeds nadrukkelijker een kostenafweging te maken. “We hebben een stevige bezuinigingsslag gehad”, vertelt Huub. “Het is makkelijk voor het onderhoud van de kades even de ogen te sluiten en het voor de lange termijn door te schuiven. Wij kiezen ervoor daar nú structureel in te investeren voor behoud en veiligheid”, stelt de wethouder.

Deformatiemetingen

Afgelopen zomer was veiligheid een hot item. Er leek een kademuur te bezwijken. “We kregen vanuit de Raad de vraag of er heiwerkzaamheden uitgevoerd konden worden in de omgeving van een kademuur die deels niet verankerd en instabiel was. Om dat goed te kunnen beoordelen hebben we RPS gevraagd deformatiemetingen uit te voeren. Daarmee konden we tot op de millimeter bepalen of er tijdens het heien vervorming optrad aan de kademuur. Op basis van de meetresultaten konden we maatregelen treffen om gevaarlijke situaties en schade te voorkomen.”

Financiële tijdbommen

Heeft Maassluis hier lessen uit getrokken voor de toekomst? “Tijdens dit traject kwamen we erachter dat we nog gerichtere besluiten hadden kunnen nemen als er al een 0-meting voorhanden was”, beseft Marc. “Daarom gaan we dit nu met deformatiemetingen voor alle kademuren doen.” De kademuren liggen daarmee aan de monitor zodat de gemeente financiële tijdbommen tijdig kan voorzien. “Ik krijg de meest mooie technische verhalen die allemaal kloppen. Maar je zoekt altijd naar zekerheid en daarin zijn objectieve metingen onmisbaar”, besluit Huub.