Assetmanagement en waterkeringen: een nieuw perspectief

Hollands noorderkwartier zet stap naar risicogestuurd onderhoud.

Assetmanagement is voor elk waterschap een uitdaging. Ook Hoogheemraadschap. Hollands Noorderkwartier zoekt naar de meest effectieve manier voor risicogestuurd onderhoud van hun waterkeringen. Assetmanager Sander Sasburg geeft aan hoe zijn organisatie dat vormgeeft.

Langs de kust van Callantsoog waan je je voor even in een filmsetting. Met het strand, de zee en Schoorlse duinen als levend decor om je heen. Het is voor velen de mooiste plek aan de Hollandse kust, maar tegelijk ook een risicovolle. Noord-Holland ligt grotendeels onder de zeespiegel en is aan drie kanten omgeven door water. De bodem daalt, soms enkele centimeters per jaar. Daarnaast blijft de zeespiegel stijgen. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) heeft de taak het kwetsbare dichtbevolkte Noord-Holland te beschermen tegen overstromingen en wateroverlast. Een opdracht die door de invoer van de zorgplicht voor het functioneren van de primaire keringen uitdagender wordt.

Risico’s kennen

Met de zorgplicht verschuift het toezicht van de provincies naar het Rijk. Het Rijk zegt op haar beurt dat de waterschappen als keringenbeheerders continu inzicht moeten hebben in de feitelijke toestand van hun waterkering en dat kunnen aantonen. Sander: “Je moet weten of je ‘in control’ bent en de risico’s kent. Dit zorgt ervoor dat we ons mandaat behouden om te blijven opereren.” Assetmanagement is voor HHNK hét instrument om de nieuwe koerswijzing in het beheer en onderhoud door te voeren. “Uit eerste ervaringen blijkt dat de daarbij toegepaste filosofie één op één de invulling van de zorgplicht is. We gaan prestaties en risico’s concreet benoemen. Als verantwoordelijke beheerorganisatie zijn we vrij dat naar eigen inzicht in te vullen. Hiervoor dient de toepassing van het assetmanagementsysteem op alle niveaus binnen onze organisatie uitgerold te worden. Van management naar de onderhoudsmedewerker op de werkvloer.”

Effectsturing

Het huidige beheer en onderhoud van HHNK, dat bestaat uit het jaarlijks inspecteren en vervolgens vertalen en uitvoeren van maatregelen, sluit volgens Sander niet meer aan bij de gewenste nieuwe stijl. “We willen meerjarig (groot) onderhoud vooruit kunnen prioriteren. Met een zorgvuldige afweging tussen prestatie, risico en budget. Zit er bijvoorbeeld een gat in de asfaltbekleding van een dijk, dan repareren we dat nu direct.” “Maar als je de conditie van de dijk in combinatie met de risico’s en te leveren prestatie in beeld hebt, kun je gerichter een afweging maken of dat wenselijk is. Als de dijk nog aan de gewenste prestatie voldoet en de risico’s aanvaardbaar zijn, kun je het onderhoud ook uitstellen. Dit is in grote lijn het principe zoals we assetmanagement willen inzetten. Daarvoor hebben we meer inzicht nodig in hoe ons areaal eruit ziet en wat de staat van onderhoud is. Een traject waar we nu volop mee bezig zijn.”

ISO 55000

Net als bij andere waterschappen staat assetmanagement binnen HHNK nog in de kinderschoenen. Sander is onderdeel van een samengestelde projectgroep die dat binnen de organisatie gaat vormgeven. “We leggen de norm ISO 55000 (standaard voor assetmanagementsystemen die begin 2014 is geïntroduceerd, red.) naast onze huidige bedrijfsprocessen. Op basis daarvan kijken we wat er nodig is”, legt Sander uit. Op deze ‘to-do-list’ prijkt onder meer het opstellen van een strategisch assetmanagementplan. Daarop vooruitlopend werkt Sander met RPS en Colibri Advies aan het opstellen van een nieuwe onderhoudsstrategie voor primaire waterkeringen. “We beheren in Noord-Holland circa 343 kilometer aan primaire waterkeringen. Deze hebben een levensduur van vijftig jaar. De vraag is hoe we tijdens die levensduur waterveiligheid kunnen bieden met de minste risico’s tegen de laagste kosten. Daarvoor dienen we de prestaties van de keringen nadrukkelijk in kaart te brengen.”

Olievlek

Sander illustreert dat met een voorbeeld bij de bekleding van een dijk. “Welke risico lopen we als het gras van slechte kwaliteit is? Of als de constructie van asfalt en basalton onder de maat is? Met RPS hebben we deze typen bekleding gedefinieerd als kritische elementen van een dijk. Zo staat niet alleen beschreven welk risico je loopt als ze hun functie verliezen. Ook is bepaald wat je moet doen om die steen- of grasbekleding in stand te houden. Dat is het spel wat je moet spelen”, aldus de assetmanager, die veel voordelen ziet in deze werkwijze. “We kunnen het management straks veel betere keuzes voorleggen. Als de directie voorheen de begroting van tien naar negen miljoen euro verlaagde, kon ik niet aangeven waar de risico’s zaten. Nu we vanuit risico’s en prestaties denken, kunnen we uitgaven effectiever prioriteren.” Hij vervolgt: “Bij ProRail en de waterbedrijven is men daar al wat verder mee. Al merk ik dat er binnen onze sector steeds meer draagvlak en bewustwording

komt voor assetmanagement. Dat verspreidt zich als een olievlek. Op termijn geeft elke medewerker daar onbewust bekwaam uitvoering aan.”